معمار شبکه کیست و چگونه یک معمار شبکه حرفه‌ای شویم؟

معمار شبکه یکی از مشاغل اصلی دنیای فناوری‌اطلاعات است. چرا؟ اگر به آگهی‌های شغلی منتشر شده در سایت‌های مختلف نگاه کنید، مشاهده می‌کنید روزانه آگهی‌های شغلی متعددی در ارتباط با معمار شبکه منتشر می‌شوند. کافی است یک جست‌وجوی ساده در برخی از سایت‌های کاریابی همچون لینکدین، Indeed، SimplyHired و نمونه‌های مشابه داشته باشید تا از نزدیک ببینید سازمان‌های کوچک و بزرگی به دنبال استخدام معماران شبکه هستند.
معماران شبکه همچنین در زمره پردرآمدترین کارمندان و مشاوران صنعت فناوری قرار دارند. به گفته سایت گلسدور (Glassdoor)، متوسط ​​دستمزد سالانه معماران شبکه در ایالات متحده در حدود 103.901 دلار است و جالب‌تر آن‌که حداکثر حقوق این افراد نیز از 143،000 دلار در سال آغاز می‌شود. سایت PayScale درآمد متوسط سالانه معماران شبکه را 113،500 دلار اعلام کرده و یادآور شده که اضافه کار و پاداش‌ها این میزان حقوق را افزایش می‌دهند.

وظیفه اصلی معمار شبکه چیست؟

معمار شبکه به عنوان یک مقام ارشد در بخش فناوری‌اطلاعات یک سازمان، وظیفه طراحی شبکه‌های رایانه‌ای از جمله شبکه‌های محلی (LAN)، شبکه‌های گسترده (WAN)، ارتباطات اینترنتی، اینترانت و سایر سیستم‌های ارتباطی که داده‌ها را ارسال می‌کنند عهده‌دار است. به‌طور معمول نقش معمار شبکه یک قدم بالاتر از مهندس شبکه است. مهندس شبکه وظیفه پیاده‌سازی و آزمایش شبکه‌ها را عهده‌دار است، در حالی که معمار شبکه ضمن پیاده‌سازی یک شبکه وظیفه دارد چشم‌انداز سه تا پنج سال آینده شبکه ارتباطی سازمان را پیش‌بینی کند. این وظیفه شامل تجزیه و تحلیل الزامات کسب‌و‌کار برای تهیه نقشه‌های راهبردی فناوری و منطبق با راه‌حل‌ها و چارچوب‌های سازمانی است. در ادامه فرآیند مدل‌سازی شبکه، تجزیه‌وتحلیل، برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه انجام می‌شود.
با این توصیف متوجه می‌شویم که سازمان‌ها به این دلیل یک معمار شبکه را استخدام می‌کنند که فرد مزبور برای زیرساخت‌های شبکه یک طراحی کارآمد و مقرون‌به‌صرفه را به گونه‌ای پیاده‌سازی کند که جواب‌گوی اهداف بلند‌مدت فناوری‌اطلاعات و استراتژی‌های سازمان بوده، به سازمان اجازه دهد به اهداف کوتاه‌مدت خود دست پیدا کرده و بتواند از سرمایه‌گذاری‌های انجام داده کسب سود کند. شکل 1 معماری ساده یک شبکه سازمانی را نشان می‌دهد.

وظیفه اصلی معمار شبکه چیست؟

معمار شبکه به عنوان یک مقام ارشد در بخش فناوری‌اطلاعات یک سازمان، وظیفه طراحی شبکه‌های رایانه‌ای از جمله شبکه‌های محلی (LAN)، شبکه‌های گسترده (WAN)، ارتباطات اینترنتی، اینترانت و سایر سیستم‌های ارتباطی که داده‌ها را ارسال می‌کنند عهده‌دار است. به‌طور معمول نقش معمار شبکه یک قدم بالاتر از مهندس شبکه است. مهندس شبکه وظیفه پیاده‌سازی و آزمایش شبکه‌ها را عهده‌دار است، در حالی که معمار شبکه ضمن پیاده‌سازی یک شبکه وظیفه دارد چشم‌انداز سه تا پنج سال آینده شبکه ارتباطی سازمان را پیش‌بینی کند. این وظیفه شامل تجزیه و تحلیل الزامات کسب‌و‌کار برای تهیه نقشه‌های راهبردی فناوری و منطبق با راه‌حل‌ها و چارچوب‌های سازمانی است. در ادامه فرآیند مدل‌سازی شبکه، تجزیه‌وتحلیل، برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه انجام می‌شود.
با این توصیف متوجه می‌شویم که سازمان‌ها به این دلیل یک معمار شبکه را استخدام می‌کنند که فرد مزبور برای زیرساخت‌های شبکه یک طراحی کارآمد و مقرون‌به‌صرفه را به گونه‌ای پیاده‌سازی کند که جواب‌گوی اهداف بلند‌مدت فناوری‌اطلاعات و استراتژی‌های سازمان بوده، به سازمان اجازه دهد به اهداف کوتاه‌مدت خود دست پیدا کرده و بتواند از سرمایه‌گذاری‌های انجام داده کسب سود کند. شکل 1 معماری ساده یک شبکه سازمانی را نشان می‌دهد.

شکل 1

سوابق تحصیلی

اکثر سازمان‌ها مدرک لیسانس در رشته‌های کامپیوتر، مهندسی، ریاضیات، فیزیک یا یک رشته مرتبط را به عنوان یکی از پیش‌شرطی‌های استخدام یک معمار شبکه اعلام می‌کنند، اما بسیاری از آگهی‌های شغلی منتشر شده در سایت‌های کاریابی خواستار مدرک کارشناسی ارشد، MBA یا حتا دکترا هستند. البته به این اصل مهم دقت کنید که مدارک تحصیلی تکمیلی افزایش قابل توجه حقوق را به همراه دارند و اجازه می‌دهند در بازار به‌شدت رقابتی امروز شانس بیشتری برای احراز یک شغل داشته باشید. 

گواهینامه‌های فناوری‌اطلاعات

اگر به دنبال کار کردن در یک سازمان بزرگ یا حتا سازمان‌هایی هستید که در خارج از ایران قرار دارند، مجبور به بالا رفتن از نردبان گواهینامه‌ها هستید. به‌طور مثال، اگر مسیر دریافت گواهینامه‌های سیسکو را دنبال کنید ، باید این‌کار را با مدارک پایین‌تر این شرکت که معادل دیپلم هستند آغاز کنید و به تدریج به سراغ مدارک بالاتر یعنی کارشناس ارشد طراحی سیسکو (CCDA) و مدرک (CCDP) بروید. مدارک فوق به‌طور مستقیم شما را به سمت انواع مختلف مشاغل مرتبط با زیرساخت‌های شبکه هدایت می‌کنند، زیرا در هر دوره سطح مهارت‌های فنی و تجربه‌ای شما به مرور زمان به اندازه‌ای پیشرفت پیدا می‌کند که به موقعیت‌های شغلی در سطح معمار شبکه نزدیک می‌شوید. در ادامه اگر بتوانید مدرک (CCDE) که پیش‌نیازی برای دریافت مدرک معمار سیسکو (CCAr) یا همان دکترای شبکه است را به‌دست آورید دیگر مشکلی در ارتباط با استخدام ندارید. برخی از سازمان‌ها تنها معماران شبکه‌ای را استخدام می‌کنند كه مدرک CCIE routing and Switching و یا CCIE Data Center را داشته باشند. از دیگر گواهی‌نامه‌های معتبری که سطح عالی دارند و به معمار شبکه در افزایش سطح مهارت‌ها و دانش کمک می‌کنند به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

- Salesforce Certified Technical Architect (CTA)
- ITIL Master
- Red Hat Certified Architect (RHCA)
- The Open Group TOGAF 9
- Zachman Certified – Enterprise Architect

با توجه به این‌که شبکه‌های نرم‌افزارمحور (SDN) نقش مهمی در شبکه‌های امروزی بازی می‌کنند، ممکن است به یک گواهی‌نامه نیاز داشته باشید که نشان دهد در زمینه پیاده‌سازی و کار با زیرساخت‌های مبتنی بر شبکه‌های نرم‌افزار محور مهارت قابل قبولی دارید. گواهی‌نامه‌های معتبری در ارتباط با شبکه‌های نرم‌افزار محور وجود دارند که نشان می‌دهد یک متخصص قادر است این شبکه‌ها را طراحی و پیاده‌سازی کند. از جمله این مدارک می‌توان به VMware VCP6-NV و مدرک تخصصی سیسکو NPDESI سرنام Cisco Network Programmability Design and Implementation Specialist و نمونه‌های مشابه اشاره کرد. با توجه به این‌که معمار شبکه در بیشتر موارد مجبور است یک تیم حرفه‌ای را مدیریت کند، اگر به دنبال احراز یک موقعیت شغلی شبیه به معمار سازمانی هستید باید به فکر اخذ مدارک (PMP)  سرنام PMP Project Management Professional و CISSP سرنام Certified Information Systems Security Professional باشید. در بیشتر آگهی‌های شغلی معمار سازمانی به یکی از این دو مدرک اشاره شده، زیرا هر دو مورد به مجموعه مهارت‌های فنی در زمینه مدیریت پروژه و مدیریت ریسک‌ها اشاره دارند و نشان می‌دهند مالک این مدارک قادر است یک پروژه بزرگ را مدیریت کند. 

تجربه شغلی و مهارت‌های کلیدی

افرادی که به دنبال احراز نقش معمار شبکه هستند، به‌طور معمول به 5 تا 10 سال سابقه کار در زمینه طراحی،  توسعه و پیاده‌سازی شبکه‌ها بر مبنای راه‌حل‌های مختلف ارائه شده از سوی تولیدکنندگان بزرگ در مقیاس بزرگ نیاز دارند. شرکت‌ها در جست‌وجوی معماران متبحر و متخصصی هستند که ضمن آشنایی با شبکه‌های نرم‌افزار‌محور، درک عمیقی از خودکارسازی خدمات شبکه، فناوری‌های ذخیره‌ساز و مجازی‌سازی سرورها داشته باشد. به همین دلیل قبل از آن‌که تصمیم بگیرید برای یک موقعیت شغلی شبیه به معمار شبکه رزومه ارسال کنید، اطمینان حاصل کنید ترکیبی از مهارت‌های فنی سخت‌افزاری، نرم‌افزاری و مدیریتی دارید.به‌طور مثال، یک معمار شبکه ممکن است در بدو ورود به سازمانی با تجربه جدید و متفاوتی در زمینه مدیریت یک تیم بزرگ روبرو شود که قرار است یک مرکز داده نرم‌افزار محور را پیاده‌سازی کنند. از جمله مهارت‌های مکمل دیگری که غالباً با نقش معمار شبکه ارتباط مستقیمی دارند به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

•  طراحی و پیاده‌سازی آزمون‌ها 
•  تعریف جدول زمانی برای پروژه‌ها 
•  مشارکت در برنامه‌ریزی‌ها و ارائه پیشنهاداتی برای تخصیص بودجه در ارتباط با زیرساخت‌های شبکه 
•  تدوین اسنادی که مشخصات کلیدی و نحوه پیاده‌سازی معماری شبکه را شرح می‌دهند
•  به‌روز نگه‌داشتن فناوری‌های زیرساختی
•  ارزیابی رقبا و انواع مختلف فناوری‌هایی که استفاده می‌کنند
•  ارائه راهکارهای نوین به منظور انتخاب، پیاده‌سازی و استقرار فرآیندهای جدید برای بهره‌مندی از فناوری‌های جدید
• پیشینه تخصصی

شانس موفقیت افرادی که پیشینه مهندسی سیستم دارند و تصمیم می‌گیرند به یک معمار شبکه تبدیل شوند، زیاد است، زیرا معماران اغلب نیاز به تجزیه و تحلیل‌های مهندسی دارند و مجبور هستند عملکرد نرم‌افزارها را ارزیابی کنند. به همین دلیل، داشتن دانش و مهارت‌های برنامه‌نویسی در درک بهتر عملکرد سامانه‌ها کمک فراوانی به معماران شبکه می‌کند.
از جمله این مهارت‌ها می‌توان به دانش کافی در ارتباط با چارچوب‌های خودکارسازی (Ansible ، Puppet، و غیره)، JSON و زبان‌های برنامه‌نویسی مانند پایتون و پرل اشاره کرد. با توجه به این‌که بخش بزرگی از وظایف معمار شبکه ارائه اسناد تجاری، راهکارها و راه‌حل‌ها به مدیران ارشد تجاری و مدیران ارشد فناوری‌اطلاعات است، به همین دلیل یک معمار شبکه باید سطح بالایی از مهارت‌های اجتماعی را داشته باشد تا بتواند به بهترین شکل با فروشندگان محصولات سخت‌افزاری و ارائه‌دهنده راه‌حل‌های نرم‌افزاری در تعامل باشد. 

شبکه‌سازی حرفه‌ای

درست است که تحصیلات دانشگاهی و تجارب عملی در احراز شغل معمار شبکه مهم هستند، اما نباید از دور‌ه‌های آموزشی بین‌المللی غافل شد. همان‌گونه که اشاره کردیم در برخی موارد مدارک حرفه‌ای سیسکو یا VMware فرآیند استخدام به عنوان یک معمار شبکه را ساده می‌کنند.
این دوره‌های آموزشی سعی می‌کنند متقاضیان را با پیچیده‌ترین و سخت‌ترین سناریوهای پیاده‌سازی شبکه‌ها آشنا کنند. با این حال، به همان اندازه‌ای که آموزش حرفه‌ای مهم است، به‌روز نگه داشتن سطح مهارت‌های فنی و بهبود روابط عمومی اهمیت دارد. بهتر است از شرکت‌های فعال در این زمینه کمک بگیرید و حداقل به نمونه پرسش‌ها و فرم‌های استخدامی نگاهی داشته باشید. اگر بتوانید فرم‌های استخدامی یا فیلم‌های آنلاین مصاحبه‌های شغلی را پیدا کرده و مشاهده کنید با تمرکز و آمادگی بهتری به جلسه مصاحبه اصلی خواهید رفت. ضرورتی ندارد به دنبال مصاحبه‌های مرتبط با شغل معمار شبکه باشد، کافی است در جست‌وجوی مصاحبه‌هایی مرتبط با مشاغل شبکه باشید تا حداقل اطلاعات لازم را به دست آورید. پروفایلی در شبکه لینکدین ایجاد کنید و مشخصات حرفه‌ای متناسب با مهارت‌های خود را درون آن وارد کنید تا کارفرمایان شناخت بهتری از شما پیدا کنند. شبکه‌های اجتماعی بهترین پلتفرم برای تبلیغ مهارت‌های فردی و پیدا کردن شغلی متناسب با تخصص‌های فردی هستند که بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای اجازه می‌دهند با شرکت‌ها و افراد مختلف در تعامل باشید.